De Omgevingswet is een hot topic binnen het omgevingsrecht. De nieuwe wet roept zoveel onrust en vragen op dat onze collega Jan-Willem Verhoeven besloten heeft er een serie blogs aan te wijden. Vandaag publiceren we blog nummer 1: een korte introductie op de Omgevingswet.
Een mega-operatie
De totstandkoming van de Omgevingswet is de grootste wetgevingsoperatie in de Nederlandse geschiedenis sinds de Grondwetherziening van 1848. De Omgevingswet bundelt een groot aantal wetten in één ‘superwet’.
In cijfers uitgedrukt:
Waarom een Omgevingswet?
Waarom deze mega-operatie? Volgens het kabinet is het huidige omgevingsrecht te versnipperd, doordat het geregeld is in heel veel verschillende wetten en regels. Dit maakt het omgevingsrecht onoverzichtelijk en te complex.
Daarnaast is het huidige omgevingsrecht volgens het kabinet te sectoraal ingericht. Dat wil zeggen dat de huidige wet- en regelgeving teveel is ingericht op (het denken vanuit) één specifieke sector, zoals de sector water, de sector bodem, de sector geluid, et cetera. Elke wet richt zich op een eigen deelbelang (bijvoorbeeld geluid) en heeft haar eigen systematiek en terminologie. De focus is daardoor te eendimensionaal, terwijl juist een integrale benadering wenselijk is.
Integraler, transparanter, eenvoudiger en sneller, dat zijn de kernwoorden achter de Omgevingswet.
Beoogde doelstellingen en verbeteringen
De volgende doelstellingen en verbeteringen zijn geformuleerd bij de invoering van de Omgevingswet:
- Inzichtelijk en toegankelijk omgevingsrecht
De Omgevingswet verhoogt het gebruiksgemak van het omgevingsrecht, doordat de nieuwe wet een inzichtelijk en voorspelbaar stelsel introduceert dat eenvoudig in gebruik is. - Leefomgeving centraal
De Omgevingswet staat voor een integrale benadering en integrale aanpak tussen verschillende sectoren die betrekking hebben op de fysieke leefomgeving. Deze integrale afstemming leidt tot versnelde en transparantere processen en een hogere kwaliteit, zo is de gedachte. - Ruimte voor maatwerk/meer bestuurlijke afwegingsruimte
Decentrale overheden (zoals gemeenten) krijgen onder de Omgevingswet meer ruimte voor gebiedsgericht maatwerk en het maken van eigen afwegingen. Onder de huidige wet- en regelgeving bepaalt de rijksoverheid welke normen voor bijvoorbeeld geluid en trillingen toegestaan zijn. Onder de Omgevingswet kunnen gemeenten dit zelf doen. - Sneller en beter
De termijnen voor besluitvorming worden verkort. Zo is het uitgangspunt dat een vergunning verleend wordt binnen acht weken na indiening van de aanvraag.
Mooi streven, maar wordt het ook echt beter?
Iedereen zal deze doelstellingen volledig omarmen. De grote vraag is echter of de Omgevingswet deze verbeteringen daadwerkelijk zal stimuleren.
Critici vrezen dat de Omgevingswet het realiseren van onder meer de stikstof- en woningbouwopgaven juist ingewikkelder maakt. Als voorbeeld halen ze regelmatig Nieuw-Zeeland aan, het enige andere land ter wereld dat al ruim 25 jaar een Omgevingswet kent. De ervaringen van de Nieuw-Zeelanders met hun Omgevingswet zijn volgens hen niet bepaald positief te noemen. Anderen zeggen dat de situatie in Nieuw-Zeeland op veel punten niet te vergelijken valt met die in Nederland/Europa.
Huidige stand van zaken Omgevingswet
Op het moment van schrijven van dit eerste blog (medio augustus 2022) is nog altijd onduidelijk of de Omgevingswet daadwerkelijk op 1 januari 2023 in werking treedt. De Eerste Kamer heeft besloten het advies van het Adviescollege ICT-toetsing af te wachten, dat in oktober 2022 verschijnt. Pas daarna besluit de Kamer definitief over de datum van inwerkingtreding van de Omgevingswet. Het volgende plenaire debat staat gepland voor 1 november 2022.
Wij houden u uiteraard op de hoogte van ontwikkelingen. Ondertussen blijven we u verder informeren. Blog 2 uit deze serie gaat over de zes kerninstrumenten van de Omgevingswet en verschijnt volgende week.
(Foto: Luuk Loeffen, via Unsplash)
