Wat velen al vreesden, is gebeurd: de Raad van State heeft vanochtend een streep gezet door de bouwvrijstelling.
Wat is de bouwvrijstelling?
De stikstofuitspraak van de Raad van State van mei 2019 maakte bouwen al lastiger, omdat er geen extra stikstof mocht neerdalen op beschermde natuurgebieden. Dit kan namelijk leiden tot een achteruitgang van de biodiversiteit in die beschermde natuurgebieden, en met name Natura 2000-gebieden.
Het kabinet introduceerde in juli 2021 de bouwvrijstelling in een poging de bouw te helpen en weer op gang te brengen. Vanaf dat moment was het niet meer nodig om te onderzoeken hoeveel stikstofneerslag werd veroorzaakt tijdens sloop of bouw, omdat die neerslag tijdelijk is.
Het enige dat nog meetelde, was de permanente stikstofneerslag die na ingebruikname van het bouwwerk ontstaat. Denk bijvoorbeeld aan de uitstoot van koeien in een nieuwgebouwde stal, of van het verkeer dat over een nieuwgebouwde weg rijdt.
Porthos
De zaak waar de Raad van State vanochtend uitspraak over heeft gedaan, ging over Porthos, een project dat CO2 van industrie in de Rotterdamse haven afvangt en opslaat in lege gasvelden onder de Noordzee.
Vanwege de bouwvrijstelling was alleen de stikstofneerslag onderzocht die Porthos zou veroorzaken vanaf het moment dat de CO2-opslag klaar was. De stikstofneerslag tijdens de bouw was aanvankelijk niet onderzocht – met een beroep op de bouwvrijstelling.
MOB, de partij die het Porthos-project aanvocht bij de Raad van State, was het niet eens met de bouwvrijstelling, omdat de bouw van een project ook leidt tot stikstofneerslag – en daarmee een potentiële achteruitgang van de biodiversiteit. MOB pleitte er dan ook voor dat ook de stikstofneerslag die de bouwfase veroorzaakt, onderzocht en (zonodig) gecompenseerd moest worden.
De Raad van State is vanochtend meegegaan in die argumenten van MOB en heeft geoordeeld dat de bouwvrijstelling niet voldoet aan het Europese natuurbeschermingsrecht.
Flinke vertraging voor de bouwsector
Hoewel de Raad van State in de uitspraak benadrukt dat dit niet leidt tot een algehele bouwstop voor de bouwsector, zijn de gevolgen van de uitspraak verstrekkend. Het juridische kader voor de bouwvrijstelling is door de uitspraak immers weggevallen en kan niet meer gebruikt worden.
Hierdoor valt de bouwsector terug in de situatie vóór de introductie van de bouwvrijstelling. Per project moet worden onderzocht wat de stikstofgevolgen zijn van het project op beschermde natuurgebieden. Concreet betekent dit dat voor een plan of project een zogenaamde voortoets uitgevoerd moet worden en, zonodig, een passende beoordeling moet worden opgesteld. Onnodig te vermelden dat dit tijd kost en een verzwaring inhoudt van de onderzoekslasten. En dat in een tijd waarin er al een tekort is aan mensen die de berekeningen en onderzoeken kunnen uitvoeren.
(Foto: Bernd Dittrich via Unsplash)
