Vooral in de eerste coronagolf is de zorgsector hard geraakt. Niet alleen bewoners en patiënten zijn getroffen door het virus, ook veel zorgmedewerkers raakten besmet. Een deel ondervindt hiervan nog steeds de gevolgen, in de vorm van long COVID én ontslag. Hoe zit het met de aansprakelijkheid van de werkgever voor coronaschade bij werknemers in de zorg? Daarover gaat dit blog.
40% langdurig zieke zorgmedewerkers ontslagen
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport biedt per juni 2022 een subsidieregeling om zieke zorgmedewerkers zes maanden langer in dienst te houden. Toch komt dit voor veel werknemers te laat. Op 22 april 2022 liet een peiling van de FNV zien dat 40% van de zorgmedewerkers die langdurig klachten heeft als gevolg van COVID-besmetting tijdens de eerste coronagolf, is ontslagen. De verwachting is dat een deel van betrokken werknemers hun werkgever aansprakelijk zal stellen vanwege coronaschade. Hoe kansrijk is zo’n claim?
Twee centrale vragen
Voor de werkgever zijn vooral deze twee vragen relevant:
- Ben ik aansprakelijk voor schade die de werknemer heeft geleden als gevolg van een corona-
besmetting op de werkvloer? - Heb ik voldoende gedaan om schade te voorkomen, door werknemers de juiste beschermingsmiddelen aan te bieden?
Een werkgever moet voldoen aan zijn zorgplicht
Volgens artikel 7:658 van het Burgerlijk Wetboek (BW) kan een werknemer zijn werkgever aansprakelijk stellen voor geleden schade, als de werkgever niet aan zijn zorgplicht heeft voldaan. De zorgplicht stelt dat een werkgever alle maatregelen moet treffen die redelijkerwijs in zijn macht liggen om de veiligheid van de werknemer te waarborgen.
Vindt de werknemer dat zijn werkgever tekortgeschoten is in zijn zorgplicht? Dan kan hij de werkgever aansprakelijk stellen voor de gevolgen hiervan. De werknemer moet in dat geval aannemelijk maken of bewijzen dat de schade is ontstaan in de uitvoering van zijn werkzaamheden. Hij of zij hoeft niet aan te tonen dat de werkgever tekortgeschoten in zijn zorgplicht; de werkgever moet aantonen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan.
In een notendop ziet een dergelijke juridische procedure er als volgt uit:
Als werknemer aantonen dat je besmet bent geraakt op de werkvloer en hierdoor schade hebt geleden, kan lastig zijn. Het eenvoudigst lukt dit wanneer er sprake was van een grootschalige corona-uitbraak in de instelling, of bron- of contactonderzoek aantoont waar de besmetting is ontstaan en hoe hij zich heeft verspreid. In zo’n geval is de werkgever in principe aansprakelijk voor de schade. De werkgever kan hier alleen aan ontkomen als hij kan aantonen dat hij zijn zorgplicht niet heeft geschonden, of als hij kan aantonen dat de schade is ontstaan door opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer.
Hoe kijkt een rechter naar de zorgplicht?
Hoe beoordeelt een rechter of een werkgever heeft voldaan aan zijn zorgplicht? Dat is niet goed te voorspellen. Twee vragen zijn vooral relevant.
- Heeft de werkgever voldaan aan richtlijnen die de overheid heeft voorgeschreven (zoals Arbowetgeving)?
- Heeft de werkgever een gevaarlijke situatie gecreëerd door onvoldoende veiligheidsmaatregelen te treffen?
Vooral als blijkt dat een werkgever bekend was met bepaalde gevaren, maar niets of te weinig heeft gedaan om het gevaar te voorkomen of te beperken, zal een rechter eerder oordelen dat de zorgplicht is geschonden.
Jurisprudentie laat echter zien dat de zorgplicht niet zover gaat dat een werkgever absolute garantie tegen elk gevaar moet bieden. Anders gezegd: je kunt van een werkgever niet het onmogelijke vragen. Denk bijvoorbeeld aan persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) bieden als deze niet geleverd kunnen worden. Vooral in het begin van de coronacrisis was dit het geval. De rechter zal dit meenemen in zijn afweging.
Een ander punt is dat er in de beginfase veel onwetendheid was over het verloop en de gevaren van het coronavirus. Hierdoor wisten veel werkgevers niet hoe te handelen om besmettingsgevaar en schade te voorkomen. Jurisprudentie laat echter wel zien dat een werkgever moet anticiperen op mogelijke gevaren. In dit geval bijvoorbeeld door chirurgische mondmaskers (type IIR) ter beschikking te stellen wanneer FFP2-maskers niet voorradig zijn (en andersom). Tegelijkertijd is van belang dat een werkgever werknemers wijst op mogelijke gezondheidsgevaren en hoe deze te voorkomen. Denk aan het correct gebruiken van PBM. Tot slot kan de rechter kijken of een werkgever de (potentiële) gevaren al dan niet heeft opgenomen in een risico-inventarisatie- en evaluatie (RI&E).
De bewijslast van de werkgever
De werkgever kan aan aansprakelijkheid ontkomen wanneer hij kan aantonen dat:
- hij zijn zorgplicht is nagekomen
- de werknemer schade heeft geleden door zelf opzettelijk of bewust roekeloos te handelen.
Het tweede punt (opzet of bewuste roekeloosheid) wordt over het algemeen niet snel aangenomen. Zo zal een rechter onvoldoende afstand houden of niet vaak genoeg wisselen van mondmaskers als gevolg van hoge werkdruk hoogstwaarschijnlijk niet zien als opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer.
Vooral het eerste punt is van belang. Wanneer je als werkgever kunt aantonen dat je alles hebt gedaan binnen de gegeven mogelijkheden om je zorgplicht na te komen, ben je in principe niet aansprakelijk voor de schade van de werknemer. Denk bijvoorbeeld aan het ter beschikking stellen van PBM (al dan niet van een lager beschermingsniveau), voldoende ventileren van ruimten en de mogelijkheid om handen te desinfecteren, RI&E, enzovoort). Als een werkgever kan aantonen dat de schade ook was ontstaan mét alle genomen voorzorgsmaatregelen, kan hij mogelijk aan aansprakelijkheid ontkomen.
Wilt u dat we met u meedenken?
In principe is de werkgever aansprakelijk voor de schade die de werknemer heeft geleden als gevolg van een coronabesmetting tijdens het werk. De werknemer hoeft niet aan te tonen dat de schade het gevolg is van nalatigheid van de werkgever. Het is aan de werkgever om te bewijzen dat hij zijn zorgplicht is nagekomen. Hij moet alles doen wat redelijkerwijs mogelijk is in een bepaalde periode.
Heeft u te maken met werknemers die als gevolg van een coronabesmetting langdurig ziek zijn geworden en/of stelt een werknemer u aansprakelijk voor geleden schade? Wij denken graag met u mee. Neem s.v.p. contact op met Sandra van Haren, via 06 122 591 42 of per e-mail: sandra.vanharen@bosselaar.nl.
